Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Ogólnopolski uruchomił program Czyste Powietrze w 2019 roku na okres 10 lat. Za realizację programu odpowiadają Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Na wypłaty zostało przeznaczone ponad 100 mld złotych. Beneficjentami programu mogą zostać osoby fizyczne, których roczny dochód do opodatkowania nie przekracza 135 tys. złotych i są właścicielami lub współwłaścicielami istniejących domów jednorodzinnych lub wydzielonego w budynku jednorodzinnym lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą.
W ramach programu jak wskazuje sama jego nazwa położono nacisk na wymianę nieefektywnych źródeł ogrzewania na paliwo stałe, tak zwanych potocznie kopciuchów.
Wymieniając źródło ciepła systemu ogrzewania uczestnik Czystego Powietrza ma do wyboru różne rodzaje pomp ciepła, kotły gazowe, kotły zgazowujące drewno, kotły na pellet, ogrzewanie elektryczne lub podłączenie budynku do miejskiej sieci ciepłowniczej.
Dofinansowanie jest zróżnicowane w zależności od rodzaju urządzenia planowanego do montażu, a w przypadku wyboru rozwiązań droższych w zakupie takich jak pompy ciepła wzrasta wysokość dotacji. Dodatkowo przy wymianie źródła ciepła można uzyskać zwrot części kwot wydatkowanych na zakup paneli fotowoltaicznych
Zarówno dla osób demontujących nieefektywne źródła ciepła jak i tych posiadających urządzenie niewymagające wymiany zostało przygotowane dofinansowanie do termomodernizacji budynku.
Zakres termomodernizacji obejmuje, ocieplenie przegród budowlanych (ścian, dachów, stropów piwnic, stropu pod nieogrzewanym poddasze), wymiana stolarki drzwiowej okiennej oraz bram garażowych.
O przyznanie środków na termomodernizację mogą się starać właściciele budynków oddanych do użytkowania przed 1 stycznia 2014 roku. Budynki oddane po 1 styczna 2014 roku mogą uzyskać dofinasowanie jedynie do budowy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.
Program Czyste Powietrze promuje kompleksową termomodernizację budynków. Opracowanie audytu energetycznego, pozwoli na wybranie optymalnego scenariusza przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, a uzyskanie wskaźników efektu jest premiowane znacznie zwiększonym poziomem dofinasowania
Potencjalni beneficjenci programu zostali podzieleni na 3 grupy w zależności od dochodu. Im mniejszy dochód na członka gospodarstwa domowego tym wyższa dotacja, a przy najwyższym poziomie dofinansowania nawet 100%. Należy zwrócić uwagę, że podatek od towarów i usług (VAT) jest kosztem niekwalifikowanym.
Niestety wraz z pojawieniem się programu na rynku powstało wiele nierzetelnych firm, które oferują kompleksową obsługę i żerują na nieświadomych potencjalnych beneficjentach.
Ofiarą firm i ofert „all inclusive” padają najczęściej osoby starsze oraz te o najniższych dochodach, czyli z najwyższym poziomem dotacji.
Przedstawiciele takich firm często przychodzą do domów, gdzie znajdują się kotły opalane paliwem stałym i roztaczają przed właścicielem wizję bez kosztowego i bezproblemowego pozyskania środków na transformację energetyczną. Katalog przewinień i przekrętów jest długi i cały czas się rozrasta. Na forach internetowych pojawiają się posty osób, które zostały niekompetentnie obsłużone a nawet oszukane.
W pierwszej kolejności przedstawiciele firm oczekują podpisania pełnomocnictwa do reprezentowania danej osoby w programie Czyste Powietrze. Po podpisaniu dokumentu właściciel budynku nie ma możliwości zarządzania swoim wnioskiem, nie może go zmienić ani wycofać. Tak więc prośba o udzielenie pełnomocnictwa powinna być już pierwszym dzwonkiem alarmowym.
Kolejne wątpliwości powinny się pojawić w momencie, kiedy reprezentant firmy obiecuje, że rozwiązanie będzie całkowicie bez kosztowe dla uczestnika programu. Nie jest to możliwe, bo VAT jest kosztem niekwalifikowanym i zawsze jest do zapłacenia przez beneficjenta.
Z przykrością należy stwierdzić, że wśród nieuczciwych przedsiębiorców najwięcej jest tych oferujących do sprzedaży pompy ciepła. Ceny pomp ciepła 3-4 krotnie przewyższają ceny pozostałych urządzeń grzewczych, sprzedawca ma wyższą prowizję stąd właśnie w tej grupie nabywców, którzy zdecydowali się na zakup pompy ciepła jest najwięcej przykrych doświadczeń.
Zdarza się, że cena pompy ciepła rośnie czasami nawet o 50 a nawet 100 % kiedy okazuje się, że ma być dofinansowana z programu dotacyjnego. Warto przed podpisaniem umowy sprawdzić, ile faktycznie kosztuje oferowane rozwiązanie.
Kolejny problemem jest niewłaściwa kolejność działań przy realizacji projektu zawsze na początku powinna być termomodernizacja (ocieplenie budynku, wymiana okien, drzwi) a dopiero potem dobór i wymiana źródła ciepła. Zakup urządzenia na zapotrzebowanie mocy budynku przed termomodernizacją skutkuje jego przewymiarowaniem. Należy pamiętać, że 1 kW mocy zainstalowanej w przypadku pomp ciepła kosztuje 4000-5000 złotych. Zakup pompy przewymiarowanej nawet o 2 kW to niepotrzebny wydatek i wadliwa praca urządzenia, które się często wyłącza, co niekorzystnie wpływa na jego żywotność i stan techniczny. Tymczasem nieuczciwi wykonawcy montują taką przewymiarowaną pompę ciepła i na tym kończą współprace. Jeżeli projekt sfinalizuje się na tym etapie i dodatkowo nie zostaną zainstalowane ogniwa fotowoltaiczne, pojawią się gigantyczne rachunki za prąd, a koszty ogrzewania budynku będą wielokrotnie wyższe niż wcześniej z kotłem na paliwo stałe. Właściciel budynku przekona się o tym przykrym fakcie już po pierwszych zimniejszych miesiącach.
Problemem, który na szczęście został wyeliminowany poprzez zmiany w programie, był montaż niskotemperaturowych pomp ciepła do tradycyjnych instalacji grzewczych, w efekcie budynki były niedogrzane. Dlatego w obecnej edycji programu NFOŚ i GW wycofał dotację na pompy ciepła niskotemperaturowe.
Kolejna pułapka to tanie chińskie pompy z wątpliwymi atestami i nie trzymające parametrów sprawności.
Należy pamiętać, że wszystkie urządzenia oraz materiały na które chcemy uzyskać dofinansowanie muszą być fabrycznie nowe, dopuszczone do obrotu oraz w przypadku, gdy wynika to z obowiązujących przepisów prawa – posiadać deklaracje zgodności urządzeń z przepisami z zakresu bezpieczeństwa produktu (oznaczenia „CE” lub „B”). Przed zakupem kotła czy pompy ciepła warto zajrzeć na listę ZUT, na której znajdują się urządzenia, które uzyskały aprobatę wymogów programu. Jeżeli planowane do zamontowania rozwiązanie znajduje się na tej liście nie ma potrzeby dostarczania karty technicznej wraz z wnioskiem o wypłatę.
Program Czyste Powietrze został bardzo starannie przygotowany. Na stronach internetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w zakładach związanych z programem potencjalny beneficjent znajdzie szereg dokumentów, które pomogą mu w łatwy sposób przeprowadzić cały proces transformacji energetycznej.
Warto skorzystać z zamieszczonego na stronach programu w Internecie wzoru umowy z wykonawcą w której realizator zobowiązuje się dostarczyć urządzenia zgodne z wymogami programu. Po zakończeniu usługi do wypłaty dotacji jest wymagane przedstawienie protokołu odbioru podpisanego przez wykonawcę z realizacji powierzonych zadań. Wzór protokołu również znajduje się na stronach programu.
W związku z bardzo dużym zainteresowaniem programem władze miast i gmin zorganizowały punkty konsultacyjne i zatrudniły doradców energetycznych, aby wspomóc mieszkańców przy składaniu wniosków aplikacyjnych. Usługi te są zazwyczaj bez kosztowe dla przyszłych beneficjentów. Doradcy nie tylko pomagają w wypełnianiu wniosków o przystąpienie do programu, ale także wniosków o płatność.
Warto zadzwonić do Urzędu Miasta czy Gminy lub lokalnego WFOŚ i GW i zapytać, czy funkcjonuje taki punkt konsultacyjny w najbliższej okolicy.
Zachęcam do skorzystania z programu, bo termomodernizacja budynku to inwestycja na lata. Ocieplony dom to przede wszystkim większy komfort życia, wymierne oszczędności oraz Czyste Powietrze