Ogólnopolski program Czyste Powietrze został uruchomiony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2019 roku na okres 10 lat. Przyjmowanie wniosków zaplanowano do końca 2027 roku, kolejne dwa lata przeznaczone są na wypłatę dofinansowań. Za realizację programu odpowiada Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Na wypłaty w formie dotacji oraz kredytów udzielanych przez banki zabezpieczono kwotę ponad 100 mld złotych.
Zgodnie z regulaminem CP beneficjentami programu mogą zostać osoby fizyczne, których roczny dochód nie przekracza 135 tys. złotych i są właścicielami lub współwłaścicielami istniejących domów jednorodzinnych lub wydzielonego w budynku jednorodzinnym lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą.
Od 3 stycznia 2023 roku ruszył nabór wniosków do trzeciej edycji programu, w której wprowadzono liczne zmiany korzystne dla potencjalnych beneficjentów takie jak: podwyższenie progów dochodowych co pozwoli większej ilości osób skorzystać z programu, zwiększenie wysokości dotacji oraz możliwość złożenia kolejnego wniosku o dofinansowanie dla tych, którzy już wcześniej skorzystali z programu CP.
W ramach Czystego Powietrza możliwa jest wymiana nieefektywnych źródeł ogrzewania na paliwo stałe, kotłów bezklasowych oraz z klasą poniżej 5 zwanych potocznie kopciuchami.
Najnowsze dane z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) rzucają cień na tempo wymiany przestarzałych urządzeń grzewczych w Polsce. Kotłów poniżej piątej klasy mamy nadal około 3 milionów. To tyle, ile do wymiany szacowano w 2018 roku, kiedy ruszał program Czyste Powietrze.
Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego komentuje, że na stan bazy CEEB wpłynęło kilka czynników m.in. korekty zgłoszeń związane z ogłoszeniem tzw. dodatku węglowego. Są też przypadki posiadania przestarzałego kotła na węgiel obok innego źródła ciepła, np. urządzenia gazowego. Z danych pozyskanych niedawno przez Polski Alarm Smogowy wynika, że takich przypadków mamy w Polsce blisko pół miliona.
Tak czy inaczej potencjalnych beneficjentów do wzięcia udziału w programie nie powinno zabraknąć.
Do wyboru uczestnik Czystego Powietrza ma różne rodzaje pomp ciepła (powietrze/powietrze, powietrze/woda lub gruntową pompę ciepła), kotły gazowe, kotły zgazowujące drewno, kotły na pellet, ogrzewanie elektryczne lub podłączenie budynku do miejskiej sieci ciepłowniczej.
Dofinansowanie jest zróżnicowane w zależności od rodzaju planowanego do zamontowania źródła ciepła, a w przypadku wyboru rozwiązań droższych w zakupie takich jak pompy ciepła wzrasta wysokość dotacji. Cześć środków może być przeznaczona na modernizację systemów ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Dodatkowo przy wymianie źródła ciepła można uzyskać zwrot części kwot wydatkowanych na zakup paneli fotowoltaicznych.
Zarówno dla osób demontujących nieefektywne źródło ciepła systemu ogrzewania jak i tych posiadających urządzenie niewymagające wymiany zostało przygotowane dofinansowanie do termomodernizacji budynku.
Zakres termomodernizacji obejmuje, ocieplenie przegród budowlanych (ścian, dachów, stropów piwnic, stropu pod nieogrzewanym poddasze), wymianę stolarki drzwiowej okiennej oraz bram garażowych.
Należy pamiętać, że wszystkie urządzenia oraz materiały na które chcemy uzyskać dofinansowanie muszą być fabrycznie nowe, dopuszczone do obrotu oraz w przypadku, gdy wynika to z obowiązujących przepisów prawa – posiadać deklaracje zgodności urządzeń z przepisami z zakresu bezpieczeństwa produktu (oznaczenia „CE” lub „B”). Usługi muszą być wykonane przez osoby lub podmioty posiadające stosowne uprawienia i pozwolenia oraz przeprowadzone zgodnie z obowiązującym prawem i normami, jeżeli wynika to z przepisów prawa. W usłudze montażu nowych urządzeń może być zawarty koszt demontażu oraz transportu.
W ramach realizacji przedsięwzięcia kosztem kwalifikowanym jest wykonanie niezbędnej dokumentacji projektowej dotyczącej:
- przebudowy konstrukcji dachu pod ocieplenie,
- modernizacji instalacji wewnętrznej c.o. lub c.w.u.,
- wymiany źródła ciepła,
- wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła
pod warunkiem, że prace będące przedmiotem dokumentacji, zostaną zrealizowane w ramach złożonego wniosku o dofinansowanie przedsięwzięcia, nie później, niż do dnia zakończenia realizacji wnioskowanego przedsięwzięcia. Podatek od towarów i usług (VAT) jest kosztem niekwalifikowanym.
O przyznanie środków na termomodernizację mogą się starać właściciele budynków oddanych do użytkowania przed 1 stycznia 2014 roku. Budynki oddane po 1 styczna 2014 roku mogą uzyskać dofinasowanie do budowy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.
Program Czyste Powietrze promuje kompleksową termomodernizację budynków. Opracowanie audytu energetycznego, pozwoli na wybranie optymalnego scenariusza przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, a uzyskanie wskaźników efektu jakim są oszczędność energii użytkowej budynku o 40% lub osiągnięcie wskaźnika Energii Użytkowej – EU na potrzeby ogrzewania w wysokości 80 kWh/m2*rok jest premiowane znacznie zwiększonym poziomem dofinasowania.
Efektywne energetycznie domy to nie tylko niższe koszty ogrzewania budynku, ale i poprawa jakości powietrza.
Wysokość wypłaty środków jest uzależniona od dochodów beneficjentów. Aby uzyskać podwyższony lub najwyższy poziom dotacji do wniosku należy dołączyć zaświadczenie o dochodach wydawane przez Urząd Gminy, a nie przez Urząd Skarbowy. Intensywność dofinansowania dla pozycji kwalifikowanych w programie wynosi od 40% do 100% kwoty netto z faktur.
Program Czyste Powietrze został bardzo starannie przygotowany. Na stronach internetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w zakładach związanych z programem potencjalny beneficjent znajdzie szereg dokumentów, które pomogą mu w łatwy sposób przeprowadzić cały proces transformacji energetycznej.
Bardzo pomocny będzie wzór umowy z wykonawcą w której realizator zobowiązuje się dostarczyć urządzenia zgodne z wymogami programu. Po zakończeniu usługi do wypłaty dotacji jest wymagane przedstawienie protokołu odbioru podpisanego przez wykonawcę z realizacji powierzonych zadań. Wzór protokołu również znajduje się na stronach programu.
Przed zakupem kotła czy pompy ciepła warto zajrzeć na listę ZUT, na której znajdują się urządzenia, które uzyskały aprobatę wymogów programu. Jeżeli planowane do zamontowania rozwiązanie znajduje się na tej liście nie ma potrzeby dostarczania karty technicznej wraz z wnioskiem o wypłatę.
Dla osób przeprowadzających termomodernizację budynku bez opracowania audytu energetycznego pomocny będzie kalkulator grubości izolacji, w którym na podstawie informacji o roku uzyskania pozwolenia na budowę, typie przegrody przewidzianej do termomodernizacji oraz rodzaju i właściwościach materiału izolacyjnego kalkulator wyliczy potrzebną grubość izolacji.
https://kalkulatorczystepowietrze.kape.gov.pl/
W jaki sposób zgłosić się do programu.
Mamy do wyboru dwie ścieżki aplikacji uruchomione na platformie internetowej GWD – Generator Wniosków o dofinansowanie w Programie Czyste Powietrze.
Beneficjenci posiadający profil zaufany zakładają konto na platformie GWD, wypełniają wniosek krok po kroku, a na końcu podpisują się przy użyciu profilu zaufanego.
Druga ścieżka jest przeznaczona dla osób, które nie mają dużego doświadczenia w używaniu Internetu, albo mają obawy czy poradzą sobie z aplikacją. W wielu miastach i gminach w Polsce zostały uruchomione punkty konsultacyjne, w których pracownicy urzędu wypełniają wnioski i przesyłają do lokalnego WFOŚ i GW.
Z informacji opublikowanych pod koniec 2022 roku, wynika, że od momentu rozpoczęcia programu złożono ponad 530 tys. wniosków na dotacje o wartości 10 mld złotych, zawarto umowy na ponad 8,3 mld złotych, a wypłacono ponad 4 mld. Jest to dobry wynik, chociaż można jeszcze wiele w tym temacie zrobić.
Termomodernizacja budynku to inwestycja na lata. Nie należy zwlekać, ocieplony dom to większy komfort życia, oszczędność kosztów związanych z ogrzewaniem co jest bardzo istotne przy ciągłym wzroście cen nośników energii i Czyste Powietrze.