Co to jest klaster energii
To cywilnoprawne porozumienie różnych podmiotów (np. osoby fizyczne jak i prawne oraz JST i ich jednostki organizacyjne) w zakresie wytwarzania, konsumpcji, magazynowania, dystrybucji oraz obrotu energii wytworzonej głównie z odnawialnych źródeł.
Celem klastra energii jest rozwój energetyki rozproszonej, zwiększenie efektywności energetycznej, redukcja kosztów energii oraz poprawa bezpieczeństwa energetycznego lokalnej gospodarki.
W skład klastra znajdującego się na obszarze jednego powiatu może wchodzić dowolna ilość gmin, natomiast gdy klaster znajduje się na terenie dwóch lub więcej powiatów, ilość gmin wynosić może maksymalnie pięć.
Do funkcjonowania klastra energii kluczową rolę pełni koordynator, czyli podmiot zarządzający jego działaniami. Koordynator ustalany jest przez członków klastra energii
i zajmuje się reprezentacją jego interesów takich jak m.in. porozumienia z podmiotami zewnętrznymi oraz koordynacją działań i pracą wewnątrz klastra energii.
Czym zatem jest spółdzielnia energetyczna
To forma, której podstawą jest zrzeszenie lokalnego społeczeństwa, jednostek samorządu terytorialnego lub działających na tym obszarze przedsiębiorców, którzy podobnie jak klaster energii wspólnie produkują, magazynują, dystrybuują i konsumują energię z odnawialnych źródeł energii.
Celem spółdzielni energetycznej jest wytwarzanie energii na potrzeby własne członków spółdzielni co prowadzi do obniżenia kosztów energii oraz zapewnienie niezależności energetycznej.
Spółdzielnia energetyczna stanowi organizacje, w których właścicielami są członkowie społeczności lokalnej, którzy wspólnie zarządzający produkcją i dystrybucją energii. Ten rodzaj inicjatywy bardzo często jest oparty na modelu partycypacji, a takie rozwiązanie pozwala na zwiększenie zaangażowania mieszkańców.
Aktualnie zgodnie z polskim prawem spółdzielnie energetyczne mogą być tworzone jedynie na obszarach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich lub na obszarze kilku takich gmin bezpośrednio ze sobą sąsiadujących (maksymalnie trzech). Trwają prace nad projektem ustawy pozwalającym tworzyć spółdzielnie energetyczne na terenie gmin miejskich.
Znajdź różnice między klastrem energii a spółdzielnią energetyczną
Struktura organizacyjna:
- Klastry energii: występują jako grupy organizacji i przedsiębiorstw współpracujących w celu poprawy efektywności energetycznej
i zrównoważonego rozwoju. Członkowie nie muszą być właścicielami wspólnych aktywów. - Spółdzielnia energetyczna: to organizacja oparta na zasadach spółdzielczości, gdzie członkowie są wspólnie właścicielami i zarządzają infrastrukturą energetyczną. Każdy członek ma głos w podejmowaniu decyzji.
Cele i działania:
- Klaster energii: skupia się głównie na synergii między różnymi podmiotami łącząc swoje zasoby w celu produkcji i dystrybucji energii na szeroką skalę oraz poprawie stabilności sieci, redukcji kosztów i promowaniu OZE.
- Spółdzielnia energetyczna: skupia się na bezpośredniej korzyści dla członków spółdzielni takich jak niższe rachunki za energię, niezależność energetyczna oraz wspólne zarządzanie zasobami energetycznymi.
Skala działania:
- Klaster energii: może obejmować duże obszary koncentrując się na korzyściach ekonomicznych, środowiskowych i społecznych na większą skalę co może okazać się wymierne dla lokalnej społeczności. Zwykle klaster jest ukierunkowany na efekty ekonomiczne i technologiczne dla większej grupy zainteresowanych stron.
- Spółdzielnia energetyczna: znacznie częściej działa na mniejszą, lokalną skalę skupiając się na potrzebach swoich członków, obniżeniu kosztów energii, wsparcia lokalnej gospodarki oraz budowania społeczności opartej na wspólnych wartościach.
Formy powołania:
- Klaster energii: jest powoływany jako porozumienie cywilnoprawne między różnymi podmiotami (osoby fizyczne, samorządy, przedsiębiorstwa czy organizacje pozarządowe). Porozumienie cywilnoprawne w polskim systemie prawnym nie jest terminem prawnym. Działalność klastra oparta jest na zasadach współdziałania stron w celu realizacji założonego celu, wybranie formy prawnej koordynatora, a także modelu i przedmiotu działalności klastra. Zgodnie z definicją klastra jest on jedynie formą umowy, a nie odrębnym podmiotem posiadającym zdolność prawna. Nie wyklucza to jednak możliwości powołania w celach reprezentacji, określonego podmiotu z podmiotowością prawną. W zakresie nieuregulowanym w umowie powołującej klaster, zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego.
- Spółdzielnia energetyczna: musi być zarejestrowana jako spółdzielnia zgodnie z ustawą prawo spółdzielcze. Obowiązkowe wymogi do spełnienia, aby zarejestrować spółdzielnie:
- Minimalna ilość założycieli- co najmniej 10 osób fizycznych albo 3 osoby prawne. Podjęcie uchwały o założeniu spółdzielni;
- utworzenie statutu oraz jego podpisanie przez członków (określeniew statucie celów, zasad działania oraz praw i obowiązków członków spółdzielni energetycznej);
- powołanie organów: walnego zgromadzenia, zarządu, rady nadzorczej;
- wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, co formalnie powołuje spółdzielnie do życia.
Konieczne jest również uwzględnienie, że działalność spółdzielni energetycznych co do zasady jest prowadzona wyłącznie na rzecz tej spółdzielni i jej członków (art. 2 pkt 33a ustawy o odnawialnych źródłach energii). Jest to więc podmiot z definicji nakierowany na zaspokajanie lokalnych potrzeb.
Prawo i regulacje:
- Klaster energii: działają w formie porozumienia. Klastry mogą korzystać z pewnych ulg i preferencji podatkowych jednak muszą zostać wpisane do rejestru klastrów prowadzonego przez prezesa URE. Klastry są zwolnione z niektórych opłat (np. opłaty OZE, kogeneracyjnej) oraz mogą uzyskać zniżkę na opłatę dystrybucyjną dla energii elektrycznej.
- Spółdzielnia energetyczna: to spółdzielnia lub spółdzielnia rolników
(w rozumieniu prawa spółdzielczego lub ustawy o spółdzielniach rolników), co oznacza, że podlega określonym regulacjom prawnym dotyczącym spółdzielczości, co wpływa na jej sposób funkcjonowania, w tym pod względem podatkowym i finansowania. Spółdzielnie mają zapewniony korzystny system rozliczeń na podobnych zasadach jak prosumenci w net-meteringu.
Własność i zarządzanie:
- Klaster energii: własność infrastruktury może być rozdzielona między różne podmioty, a zarządzanie organizacją i ukierunkowanie jej działania jest rolą koordynatora, który jest powoływany przez członków klastra energii.
- Spółdzielnia energetyczna: własność infrastruktury jest wspólną własnością członków spółdzielni, którzy mają bezpośredni wpływ na decyzję dotyczące zarządzania i inwestycji.
Finansowanie i fundusze:
- Klaster energii: struktura organizacyjna może korzystać z różnych źródeł finansowania, w tym grantów, dotacji, funduszy unijnych, czy wsparcia od samorządów. Inwestycje zwykle są rozdzielone między wiele podmiotów na zasadach ustalonych przez członków klastra.
- Spółdzielnia energetyczna: członkowie spółdzielni mogą wspólnie finansować inwestycje na zasadach spółdzielni, czyli na przykład poprzez wkłady członkowskie, kredyty spółdzielcze lub pozyskiwanie środków zewnętrznych.
Udział w rynku energii:
- Klaster energii: zwykle dąży do integracji z rynkiem energii na większą skalę, na zasadach sprzedaży nadwyżek oraz biorąc udział w bilansowaniu energii.
- Spółdzielnia energetyczna: głównie koncentruje się na zaspokajaniu własnego zapotrzebowania na energię, jednak mogą także sprzedawać nadwyżki tylko na mniejszą skalę niż klastry energii.
Podsumowanie Wszystkie formy społeczności energetycznych posiadają swoje indywidualne korzyści dotyczące produkcji i dystrybucji energii z odnawialnych źródeł energii. Wybór odpowiedniej formy zależy od indywidualnych potrzeb i warunków społeczności lokalnej. Możliwe jest także połączenie klastra energii i spółdzielni energetycznej. Pozwala to na osiągnięcie pełnego potencjału wykorzystania odnawialnych źródeł energii na danym obszarze mając także wpływ na większy obszar działania. Klaster nie posiada osobowości prawnej w porównaniu do spółdzielni energetycznej, co przy połączeniu modeli pozwala na dopełnienie tej różnicy. Niesie to korzyści związane z kontrolą kosztów energii i zwiększenie zaangażowania społecznego w procesie produkcji i dystrybucji energii.
Klastry energii i spółdzielnie energetyczne wpisują się w strategię rozwoju energetyki rozproszonej i lokalnych społeczności energetycznych. Obie formy mają bardzo ważną rolę w całościowym planie transformacji energetycznej w Polsce ze względu na obciążenie sieci dystrybucyjnych.