O pozyskiwaniu funduszy unijnych na zmiany w energetyce porozmawiam z Panią Burmistrz Myszyńca Elżbietą Abramczyk.
Gmina Myszyniec – to gmina miejsko-wiejska w województwie mazowieckim w powiecie ostrołęckim. Miasto i gmina Myszyniec leżą praktycznie na granicy województw mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego. Mogłoby się wydawać, że im dalej od stolicy, czy innych dużych miast, gdzie na co dzień możemy się spotkać ze złą jakością powietrza, tym mniejsze zainteresowanie tematem ekologii. Tymczasem w Gminie Myszyniec aktywnie i skutecznie pozyskuje się fundusze na transformację energetyczną. Ilość pozyskanych środków oraz zrealizowanych projektów zarówno w budynkach użyteczności publicznej jak i domach mieszkańców pokazuje, jak można systematycznie działać w kierunku wykorzystania zielonej energii i niezależności energetycznej. Z pracownikami Urzędu Miejskiego w Myszyńcu spotkałam się po raz pierwszy w 2016 i od tego czasu regularnie uczestniczę w projektach związanych z efektywnością energetyczną.
Agnieszka Antoszewska: Pani Burmistrz, jakim projektem chciałaby się Pani pochwalić przed czytelnikami naszego portalu?
Elżbieta Abramczyk: Na pewno największym, pod kątem zakresu jak i pozyskanych funduszy jaki do tej pory zrealizowaliśmy jest projekt pn. „Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnej produkcji energii na terenie gminy Myszyniec”, dotyczący montażu instalacji solarnych u mieszkańców gminy oraz instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej, jak i u mieszkańców, współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Osi Priorytetowej IV – „Przejście na gospodarkę niskoemisyjną” Działania 4.1 – „Odnawialne źródła energii (OZE)” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. W ramach zrealizowanego projektu na terenie całej gminy zostały zamontowane systemy odnawialnych źródeł energii, w skład których wchodzą:
- instalacje kolektorów słonecznych w ilości 502 szt. zestawów kolektorów solarnych
na nieruchomościach należących do mieszkańców gminy Myszyniec; - instalacje fotowoltaiczne w ilości 260 szt. zestawów fotowoltaicznych na nieruchomościach należących do mieszkańców gminy Myszyniec;
- instalacje fotowoltaiczne w budynkach użyteczności publicznej zlokalizowanych na terenie gminy Myszyniec.
Na ten cel udało się nam pozyskać 7,7 mln złotych co stanowiło 80% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia.
AA: Przy obecnych cenach energii elektrycznej to ogromne wsparcie dla budżetów domowych i gminnych, niższe rachunki i niezależność energetyczna. Mieszkańcy powinni to docenić. Czy Państwo sami szukacie możliwości dofinasowania i sami przygotowujecie wnioski?
EA: Tak, sami monitorujemy programy zarówno krajowe jak i unijne, a niektóre wnioski przygotowuje nam zewnętrzna firma, z którą współpracujemy efektywnie od lat. Firma dostaje od nas wytyczne oraz dokumenty merytoryczne, studia wykonalności opracowujemy w zespole w gminie.
AA: Jakie jeszcze projekty realizowała Gmina w dziedzinie montażu OZE?
EA: W ramach projektu pn. „Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza poprzez wymianę urządzeń grzewczych na terenie gminy Myszyniec” realizowanego w latach 2018 -2020,
w 35 indywidualnych gospodarstwach domowych stare kotły zostały wymienione na nowe, wykorzystujące biomasę (pellet) oraz zamontowano 10 instalacji fotowoltaicznych wykorzystujących energię słoneczną do produkcji energii elektrycznej na nieruchomościach mieszkańców gminy Myszyniec z przeznaczeniem wytworzonej energii elektrycznej na potrzeby własne gospodarstwa domowego. Projekt był współfinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 oraz ze środków budżetu państwa. Działanie 4.3 Redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza. Poddziałanie 4.3.1 Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza i rozwój mobilności miejskiej. Całkowita wartość robót wyniosła 798.090,00 zł w tym dofinansowanie ze środków EFRR – 591.177,78 zł, z budżetu państwa – 66.507,50 zł i wkład własny 140.404,72 zł.
AA: A z jakimi problemami się spotykacie po realizacji projektów?
EA: Zgodnie z wymogami programowymi okres trwałości projektu to na ogół 5 lat i w tym czasie z jednej strony monitorujemy funkcjonowanie zainstalowanych urządzeń np. zbieramy dane o ilości energii wyprodukowanej przez instalacje solarne i fotowoltaiczne, gdyż jest to również potrzebne do sporządzania sprawozdań z trwałości projektu, a przy tak dużej liczbie instalacji jest to dosyć żmudny proces. Drugim aspektem jest serwisowanie tych instalacji w trakcie gwarancji. To nam mieszkańcy zgłaszają usterki i my zajmujmy się procesem reklamacyjnym.
AA: A jakie usterki zdarzają się najczęściej?
EA: W przypadku instalacji solarnych są to spadki ciśnienia czy wycieki glikolu, a w przypadku instalacji fotowoltaicznych zbyt wysokie napięcie sieci. Dochodzi wówczas do automatycznego wyłączania się falowników.
AA: Porozmawiajmy teraz o tzw. kopciuchach do likwidacji. Od stycznia 2023 roku w województwie mazowieckim będzie obowiązywał zakaz eksploatacji bezklasowych kotłów na paliwo stałe. Jak Panie szacujecie ilość gospodarstw opalanych węglem?
EA: Mamy przeprowadzoną inwentaryzację źródeł ciepła, wiele gospodarstw zrezygnowało z opalania węglem i w tych kotłach pali drewnem. Z naszych baz wynika, że mamy jeszcze ponad 1300 kotłów bezklasowych, które powinny być wymienione w pierwszej kolejności.
AA: Pani Burmistrz, a czy są już plany na przyszłość, o co chcielibyście Państwo aplikować?
EA: Jest zaprojektowana sieć gazowa w Myszyńcu, natomiast realizacja tego zadania nie zależy od nas. Niektóre kotły olejowe, które zastąpiły kotły na paliwo stałe pracują już ponad 20 lat, więc planowana jest ich wymiana. Jesteśmy już przygotowani do realizacji różnych tego typu projektów, mamy wykonane audyty i czekamy na ogłoszenia programów.
AA: Czy gmina ma dotacje do wymiany źródeł ciepła, a jeśli nie, czy jest zaplanowane uruchomienie dotacji gminnej na wymianę źródeł ciepła.?
EA: Nie mamy takich programów. Mamy za to uruchomiony punkt konsultacyjno – informacyjny Programu Czyste Powietrze, gdzie mieszkańcy mogą przygotować wniosek o dofinansowanie.
AA: Ile razy w tygodniu i w jakich godzinach czynny jest ten punkt?
EA: Punkt jest czynny pod poniedziałku do piątku przez cztery godziny i cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem mieszkańców. Dla mieszkańców, którzy często mają problemy z wypełnianiem tego typu dokumentów i w większości nie mają profilu zaufanego, możliwość przyjścia do punktu, gdzie zostanie przygotowany i wydrukowany wniosek pozwala na skorzystanie z tego programu.
AA: To faktycznie ogromne ułatwienie i duża pomoc dla mieszkańców, wspaniała inicjatywa. Takie podejście likwiduje bariery, które mógłby być dla nich nie do pokonania. W ten sposób skorzystanie
z dofinansowania mieszkańcy mają w zasięgu ręki.
AA: O co najczęściej aplikują mieszkańcy gminy Myszyniec?
EA: Jeżeli chodzi o wymianę źródeł ciepła to najczęściej aplikują o kotły zgazowujące drewno oraz pompy ciepła wraz z panelami fotowoltaicznymi. Obecnie rzadziej o kotły na pellet z uwagi na jego cenę. Praktycznie zawsze też są jakieś działania termomodernizacyjne.
Z uwagi na zamieszkanie większości beneficjentów na terenie wiejskim dochody są przeliczane z hektara przeliczeniowego i prawie wszyscy mogą liczyć na maksymalny 90 % poziom dofinansowania.
AA: Jak Państwo reklamowaliście powstanie takiego punktu?
EA: Od podpisania porozumienia przez gminę z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Warszawie w maju 2021 roku punkt jest aktywnie promowany na stronie internetowej Gminy. Zostały też rozwieszone ogłoszenia, przygotowane ulotki i spotkania, co najmniej jedno na kwartał.
AA: Niedawno otworzyła się nowa ścieżka aplikacji z prefinansowaniem, dla beneficjentów z podwyższonym progiem dofinansowania można zawrzeć umowę z maksymalnie trzema wykonawcami i starać się o wypłatę zaliczki na koszt inwestycji.
EA: Beneficjenci rezygnują z prefinansowania, ponieważ pieniądze nie będą przelewane na ich konta. Dodatkowo firmy na ogół nie chcą podpisywać takich umów z uwagi na szybki wzrost cen materiałów i urządzeń (ze względu na określenie kwoty na dzień podpisania umowy za jaką wykonawca zobowiązuje się wykonać przedsięwzięcie za załóżmy maksymalny okres 18 miesięcy)
AA: A co się dzieje, kiedy trzeba zrobić korektę do wniosku, czy to do aplikacyjnego, czy do wniosku
o wypłatę?
EA: Takie sprawy traktowane są priorytetowo, korekty przygotowywane są przez pracownika punktu
w ciągu jednego dnia.
AA: Z jakimi problemami na ogół spotykają się osoby aplikujące?
EA: Z pozyskaniem funduszy na przedsięwzięcia oraz zbiorem obowiązującej dokumentacji dotyczących zrealizowanych prac. Dodatkowym problemem są firmy nakłaniające do ich zakupu źródła ciepła. Zdarzają się przypadki, kiedy dostarczony i zamontowany kocioł nie spełnia wymogów programu, jest wielopaliwowy lub ma ruszt awaryjny czy przedpalenisko. Wnioskodawca zaciągnął kredyt, a nie może rozliczyć takiego urządzania i otrzymać dotacji z Czystego Powietrza. Zostaje więc z kredytem i bez dofinasowania.
Dlatego najlepiej przyjść do naszego punktu, pracownik pomoże wypełnić wniosek i powie jakie parametry muszą spełniać dane źródła ciepła. Wzór umowy z wykonawcą przy wniosku o dofinansowanie z prefinansowaniem jest na stronach funduszu. Ta umowa zabezpiecza wnioskodawcę. Myślę, że w tym miejscu warto też wspomnieć o zajętym przez Gminę Myszyniec miejscu w rankingu gmin w programie „Czyste Powietrze”, dostępnym na stronie „Polski alarm smogowy”. W II kwartale 2021 roku, kiedy to było podpisane porozumienie – maj 2021, Gmina Myszyniec była na 663 miejscu, a niecały rok później – w I kwartale 2022 roku zajęła 444 miejsce, najwyżej spośród gmin powiatu ostrołęckiego.
AA: Szanowna Pani Burmistrz, dziękuję za udzielenie wywiadu. Jestem pod ogromnym wrażeniem konsekwentnej pracy i ogromnej skuteczności całego zespołu. Gratuluje i będę z dużym zainteresowaniom obserwować Państwa kolejne działania. Widać, że chcieć to móc.
Polski Alarm Smogowy ogłosił ranking gmin w programie „Czyste Powietrze – najnowsze dane są za I kwartał 2022 roku.
https://www.gov.pl/web/nfosigw/najnowszy-ranking-programu-czyste-powietrze–na-czele-pomorskie-gminy